سیستم اطفاء حریق آبی (Sprinkler) چیست؟
بنابر مشکلات و اتفاقات جاری در دنیا و نیازهای ایجاد شده، راهکارهای فراوانی توسط متخصصان ارائه می گردد و برای اطفاء حریق نیز سیستم هایی با عملکرد متفاوت و جنس و مدل های مختلف به صنعت پیشنهاد گردیده است. یکی از متداولترین، ارزان ترین و البته قدیمی ترین سیستم های اطفاء حریق، سیستم اطفاء حریق آبی (اسپرینکلر) می باشد که متشکل از پمپهای آب، منابع مربوطه و اتصالات و نازلها می تواند قبل از گسترش حریق، آن را اطفاء نماید و با عملکردی ساده، حفاظت جان و مال انسانها را در ساختمان ها، کارخانجات و انبارها به عهده داشته و ایمنی آنها را به طور فزاینده ای تضمین نماید.
آب به عنوان ماده ای ارزان قیمت و همیشه در دسترس، با ظرفیت خنک کنندگی بالا می تواند حریق های کلاس A را به خوبی اطفاء نماید. استفاده از این ماده جهت اطفاء و یا پایین آوردن دمای حریق های کلاس B نیز ( فقط به صورت mist ) بی تاثیر نمی باشد ( استفاده در تجهیزات الکتریکی و هادی های الکتریسیته ممنوع است).
این اطفاء می تواند در 99 درصد از حریق ها موثر بوده و یا بکلی حریق را اطفاء نماید. سیستم اطفاء آبی اسپرینکلر بسته به نیاز پروژه ها، به روش های مختلف طراحی و اجرا می گردند که ما به متداولترین آنها اشاره می کنیم.
سیستم اطفاء آبی تر (Wet Pipe)و سیستم اطفاء آبی خشک (Dry Pipe) و سیستم غرقابی (Deluge Systems) سه روشی هستند که با تفاوتی اندک، با لوله و اتصالات و اسپرینکلرهای یکسان و همین طور پمپها و منابع یکسانی طراحی می شوند و در زمان گرم شدن حبابهای حرارتی شیشه ای، تخلیه آب را به صورت پاششی انجام داده و حریق را اطفاء می نماید.
در سیستم اطفاء آبی تر آب همواره در لوله ها با فشار های تعریف شده آماده تخلیه می باشد و به محض انفجار حباب شیشه ای، آب از اسپرینکلر با فشار جاری شده و عمل اطفاء را انجام خواهد داد.
در سیستم های اطفاء خشک، گازهایی خنثی با فشار مشخص مسیر لوله ها و اتصالات را اشغال کرده و بعد از انفجار اسپرینکلر، هوا و گاز داخل لوله تخلیه شده و بعد از گذشت زمانی کوتاه، آب وارد شبکه شده و عملیات اطفاء را تکمیل می نماید. سیستم های اطفاء خشک در پروژه های خاصی که نتوان همواره آب را در لوله ها نگه داشت، مورد استفاده قرار می گیرد.
همانطور که در بالا اشاره شد عملگر اصلی سیستم اطفاء آبی، نازل های اسپرینکلری هستند که از انواع مختلفی تشکیل می شوند و به طور کلی وقتی به حرارتی با درجه مشخص می رسند، عمل می کنند. اسپرینکلرها می توانند با واکنش های سریع و استاندارد به مدل های مختلف طراحی گردند.
اسپرینکلرهای پایین زن (Pendent)، بالا زن (Up_right)، بغل زن (Side)و مخفی (Resseced) مدل هایی می باشند که در حالتهای پاشش متفاوتند و با حباب های شیشه ای رنگی تعبیه شده در آن می توانند نسبت به دماهای مختلف حساس بوده و عمل کنند.
اسپرینکلرها معمولا در درجه حرارت های مختلف، با بالب های رنگی زیر تولید می شوند:
حباب 57 درجه سانتیگراد – رنگ نارنجی
حباب 68 درجه سانتیگراد – رنگ قرمز
حباب 79 درجه سانتی گراد- زرد
حباب 93 درجه سانتیگراد – سبز
حباب 141 درجه سانتی گراد – آبی
حباب 182 درجه سانتیگراد – ارغوانی
حباب 260 درجه سانت
علاوه بر وجود اسپرینکلرها و لوله و اتصالات، قسمتهای دیگری در این سیستم ها وجود دارند. پمپ های آتش نشانی مهمترین بخش سیستم اطفاء آبی را بر عهده دارند که با انواع و اندازه های مختلف طراحی و تولید می شوند و فشار مناسب برای فعال سازی و پرتاب آب در زمان تخلیه ی اسپرینکلرها را تامین می کنند. پمپهای آتش نشانی از نظر ساختار به انواع مختلفی تقسیم می شوند:
پمپ های افقی Horizontal End Suction Centrifugal Pump
پمپ های افقی Horizontal Double Suction Centrifugal Pump
پمپ های عمودی Vertical Turbine Pump
پمپ های عمودی Vertical In-Line Pump
اگر دبی نامی در پمپ های آتش نشانی گریز از مرکز به اندازه 150% افزایش یابد، مطابق استاندارد NFPA-20 نباید هد پمپ هم از 65% هد نامی کمتر گردد یا به عبارتی تمام پمپ های آتش نشانی، نقطه هد دبی صفر باید بین 100 تا 140% هد نامی پمپ باشد.
بنابر این پمپ های Horizontal Double Suction Centrifugal Pump در شرایط مثبت بودن هد مکش مورد استفاده قرار می گیرد و همین طور در حالتهای که هد مکش منفی باشد باید از پمپ های Vertical Turbine استفاده خواهد شد.
یک مجموعه پمپ در سیستم اطفاء، شامل سه پمپ زیر خواهد بود.
بوستر پمپ اصلی یا Duty Electrical Pump
پمپ رزرو یا Standby Diesel Pump
پمپ جوکی یا Pressure Maintenance Jockey Pump
مشخصات هدایت آب پمپ های اصلی و رزرو از نظر هد و دبی تقریبا برابر می باشند ولی پمپ جوکی به دلیل عملکرد متفاوت، که فقط کاهش فشار آب خط لوله و نشتی های احتمالی را جبران می کند، مسئولیتی متفاوت بر عهده خواهد داشت.
